Moment wykonania usługi spedycyjnej w myśl ustawy o VAT
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (dalej również jako ,,ustawa o VAT’’), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usługi uzależniony jest więc od chwili, w której usługa została wykonana. Niestety ustawa o VAT nie precyzuje, kiedy usługę należy uznać za wykonaną co niejednokrotnie jest dużym problemem dla firm spedycyjnych lub przewozowych, które odraczają terminy płatności lub podzlecają wykonanie przewozów.
Należy zatem określić, czym w ogóle jest umowa spedycji i kiedy następuje moment jej wykonania. Na gruncie prawa cywilnego, zgodnie z art. 794 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Przepis art. 794§2 Kodeksu cywilnego precyzuje, że spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie. Spedytor oprócz wysłania lub odbioru przesyłki zobowiązany jest między innymi do:
- podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki;
- podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora;
- ponoszenia odpowiedzialności za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonywaniu zlecenia, chyba, że nie ponosi winy w wyborze.
Z kolei z przepisu art. 800 Kodeksu cywilnego wynika, że spedytor przy realizacji przewozu nie musi korzystać z usług podmiotów zewnętrznych, lecz może sam dokonywać przewozu. W takim przypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika.
W świetle powyższego można uznać, że spedycja to w najszerszym tego słowa rozumieniu obsługa przesyłki – zarówno w zakresie jej nadania jak i odbioru, a także w związku z jej przewiezieniem. Jest to zatem działalność usługowa, której istota polega na zorganizowaniu przesyłania i przewożenia rzeczy.
Umowy spedycji wykonywane są w oparciu o wypracowane pomiędzy stronami zlecenie, które najczęściej stanowi jednocześnie umowę na wykonanie danej usługi. Należy zaznaczyć, że w zleceniu spedycyjnym (lub odrębnych tzw. ,,ogólnych postanowieniach/warunkach przewozowych’’) zawarte są postanowienia dotyczące rodzaju przewożonego ładunku, trasy w jakiej przewóz ma nastąpić, czy też wysokość wynagrodzenia (frachtu). Są to elementy przedmiotowo istotne (tzw. essentialia negotii) umowy, determinujące jej skuteczność i ważność. Jednak obok tych elementów w zleceniach zamieszczane są także inne obowiązki do wykonania (tzw. accidentalia negotii), które z racji zamieszczenia ich w umowie również stają się wiążące i łącznie z pozostałymi kreują stosunek prawny spedycji czy przewozu. Jednym z najbardziej powszechnych postanowień ,,dodatkowych” jest np: obowiązek dostarczenia podpisanego listu przewozowego i dokumentów CMR – niejednokrotnie zaznacza się, że dostarczenie tych dokumentów jest obligatoryjne do uznania, że umowa spedycji została w całości wykonana.
Źródło fotografii: Unsplash.com
Aby określić dla celów podatkowych moment wykonania umowy, każdorazowo należy przeanalizować zakres zlecenia spedycyjnego. Jak wskazuje się w indywidualnych interpretacjach podatkowych (np.: wydanej w dniu 7 września 2016 roku w sprawie IBPP2/4512-408/16-1/BW) zakres świadczonej usługi i w konsekwencji moment jej wykonania musi być obiektywny, bowiem dopiero w momencie wykonania wszystkich czynności objętych zleceniem, umowę będzie można uznać za wykonaną.
Tutaj dochodzimy do często powielanego błędu – czyli odgórnego przyjmowania, że ostatnią czynnością umowy spedycji jest wystawienie faktury VAT. Tymczasem zgodnie z art. 106b ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy o VAT, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. Z przepisów dotyczących podatku od towarów i usług wynika, że wystawienie faktury jest obowiązkiem podatnika i stanowi udokumentowanie wykonania usługi, czy też dokonania dostawy towarów. Tym samym samo wystawienie faktury dokumentującej sprzedaż nie może być jednocześnie traktowane jako ostatnia czynność składająca się na wykonanie usługi i utożsamiane z zakończeniem wykonaniem usługi. Każdorazowo należy zweryfikować postanowienia umowne, a za moment wykonania umowy spedycji uznać obiektywnie wykonanie jej ostatniej czynności (np.: uzyskanie kompletu dokumentów CMR).
Podsumowanie
Powyższe oznacza, że postanowienia umowne w zakresie zlecenia spedycyjnego są istotne, jednak szczególna uwagę należy zwrócić na charakter i specyfikę danego świadczenia, aby zapobiec możliwości regulowania w drodze umowy cywilnoprawnej momentem faktycznego wykonania danej usługi. Organy podatkowe stoją w przeważającej części na stanowisku, że ewentualne postanowienia umowne lub porozumienie stron o momencie uznania usługi za zrealizowaną pozostają bez znaczenia dla określenia faktycznego momentu powstania obowiązku w podatku od towarów i usług. Istotne jest bowiem faktyczne wykonanie wszystkich czynności składających się na dane zlecenie i jedynie faktyczne wykonanie zlecenia może świadczyć o wykonaniu usługi.
Autor:
Kamil Radecki
Adwokat
Przeczytaj inne artykuły
kontakt
ul. Polska 15, 60-595 Poznań
9:00-17:00 (pon-pt)
+48 61 27 87 595
office@zcplegal.pl
Zieliński Chęciński Partnerzy Kancelaria Radców Prawnych sp.p.
NIP: 7812006574
KRS: 0000830268
REGON: 385602019
Znajdź nas:
specjalizacje
Bieżące doradztwo prawne podmiotom gospodarczym
ZCP Legal&Tax © 2023 Wszystkie prawa zastrzeżone