Prostsze zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za „przestępstwa” – jak się przygotować i kiedy się ich spodziewać?
W dniu 02 września br. w Rządowym Centrum Legislacyjnym został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary . Założeniem ustawodawcy jest przywrócenie powszechności stosowania tej instytucji oraz dostosowanie jej do aktualnych realiów obrotu gospodarczego. Czy projektowana treść zmian umożliwi realizację ww. celu?

Źródło fotografii: unsplash.com
Przedstawiając w pierwszej kolejności po krótce przedmiotową instytucję wskazać należy, iż pozwala ona na pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (m.in. spółki prawa handlowego) za przestępstwo popełnione przez osobę fizyczną pełniącą funkcję reprezentanta tegoż podmiotu. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego dotyka wyłącznie jego sfery majątkowej, poprzez możliwość orzeczenia w szczególności kary pieniężnej, bądź przepadku przedmiotów uzyskanych z przestępstwa.
Aktualnie podstawowymi przesłankami umożliwiającymi zastosowanie przedmiotowej regulacji jest:
- stwierdzenie, iż zachowanie reprezentanta podmiotu przyniosło lub mogło przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść;
- uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo reprezentanta podmiotu zbiorowego;
- zawinienie podmiotu zbiorowego (wyrażające się w nienależytym wyborze swojego reprezentanta, bądź wadliwej organizacji działalności podmiotu).
Głównym novum przedmiotowej nowelizacji jest rezygnacja z wymogu określonego w lit. b) powyżej. Postępowanie określone ww. ustawą będzie się zatem mogło toczyć niezależnie od postępowania karnego sprawcy przestępstwa. Tym samym nawet niewykrycie rzeczonego sprawcy nie będzie stanowiło przeszkody wymierzenia podmiotowi zbiorowemu kary pieniężnej. Jest to znaczące zwiększenia ryzyka w prowadzonej działalności gospodarczej.
Koniecznymi do wykazania przesłankami będzie natomiast:
- bezpośredni związek przestępstwa z prowadzoną przez podmiot działalnością;
- stwierdzenie, iż zachowanie reprezentanta podmiotu przyniosło lub mogło przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść;
- zawinienie podmiotu zbiorowego (wyrażające się w nienależytym wyborze swojego reprezentanta, bądź wadliwej organizacji działalności podmiotu).
Ustawodawca w treści projektu ustawy precyzuje także wystąpienie przesłanki z lit. c) powyżej. Tym samym konieczne będzie wdrożenie do struktury przedsiębiorstw stosownych procedur, celem zapewnienia zgodności działalności z omawianymi regulacjami (compliance). Niezwykle przydatne może okazać się skorzystanie z mechanizmu zgłaszania nieprawidłowości przez tzw. sygnalistów (więcej o sygnalistach można przeczytać tutaj: https://zcplegal.pl/nowe-standardy-ochrony-sygnalistow-wedlug-projektu-ustawy-o-ochronie-osob-zglaszajacych-naruszenia-prawa/).
Istotną zmianą jest także ograniczenie stosowania ustawy wyłącznie do tzw. dużych podmiotów, tj. zatrudniających w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych nie mniej niż 500 pracowników albo osiągających roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych o równowartości w złotych 100 milionów euro.
Nadto głównym celem ustawowym lub statutowym takiego podmiotu musi być działalność gospodarcza. Tym samym niemożliwym będzie wymierzenie kary pieniężnej w ramach przedmiotowej instytucji uczelni wyższej, czy chociażby spółdzielniom.
Ustalono także górną granice kary pieniężnej na poziomie 30.000.000,00 zł.
Mając na uwadze powyższe, należy niewątpliwie dokonać wnikliwej analizy organizacji i struktur przedsiębiorstwa. Wyniki takowego audytu powinny służyć uniknięciu postawienia zarzutu wadliwej organizacji przedsiębiorstwa.
Omawiana nowelizacja znajduje się aktualnie na etapie opiniowania. Nie rozpoczęła się jeszcze zatem ścieżka legislacyjna przez Sejmem. W założeniu zmiany mają wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ich uchwalenia.
Autorzy:

Tomasz Cyrek
aplikant radcowski

Tomasz Chęciński
Radca prawny
PARTNER ZARZĄDZAJĄCY
Przeczytaj inne artykuły
kontakt
ul. Polska 15, 60-595 Poznań
9:00-17:00 (pon-pt)
+48 61 27 87 595
office@zcplegal.pl
Zieliński Chęciński Partnerzy Kancelaria Radców Prawnych sp.p.
NIP: 7812006574
KRS: 0000830268
REGON: 385602019
Znajdź nas:
specjalizacje
Bieżące doradztwo prawne podmiotom gospodarczym
ZCP Legal&Tax © 2023 Wszystkie prawa zastrzeżone