Nowe standardy ochrony sygnalistów według projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa
W dniu 18 października 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany długo wyczekiwany projekt ustawy o ochronie sygnalistów. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia wewnętrznych regulacji wykonawczych w tym przedmiocie do 17 grudnia 2021 r. Wbrew jednak rozpowszechnianym informacjom, powołany termin odnosi się wyłącznie do podmiotów sektora prywatnego zatrudniających co najmniej 250 osób oraz podmiotów sektora publicznego. Względem podmiotów sektora prywatnego zatrudniających od 50 do 249 osób przewidziano termin wdrożenia nowych regulacji do dnia 17 grudnia 2023 r.
Mając jednak na względzie, iż powołana powyżej data zbliża się wielki krokami, a projekt ustawy jest dopiero na etapie opiniowania społecznego zastosowanie przez przedsiębiorców nowych regulacji stanowić będzie znaczące wyzwanie.
Kim jest sygnalista?
Zgodnie z projektem ustawy jest to osoba, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, o ile dokonuje tego w dobrej wierze. Oznacza to, iż status sygnalisty (i wynikające z tego konsekwencje w sferze ochrony) przyznany zostanie każdej osobie dokonującej zgłoszenia, o ile miała uzasadnione podstawy by twierdzić, iż dane działanie lub zaniechanie stanowi naruszenie prawa, nawet wówczas gdyby okazało się później, że było to zgodne z prawem. Sygnalistą może być jednak nie tylko pracownik, ale także osoby współpracujące z jednostką, praktykanci, podwykonawcy, wspólnicy itd.
Czy sygnaliście przysługuje ochrona z tytułu zgłoszenia jakiegokolwiek naruszenia prawa?
Tak, aczkolwiek ustawa o ochronie sygnalistów znajduje zastosowanie jedynie do ściśle w niej określonego obszaru prawnego działalności danego przedsiębiorstwa, obejmującego m.in. zamówienia publiczne, bezpieczeństwo żywności i pasz, bezpieczeństwo transportu, ochrona konsumentów, danych osobowych czy chociażby przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Powyższe dotyczy zarówno prawa unijnego, jak i krajowego.
Warto także zaznaczyć, iż implementująca unijną dyrektywę ustawa określa jedynie minimalny zakres ochrony sygnalistów. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie by w danym przedsiębiorstwie wprowadzić ochronę obejmującą chociażby także inne obszary działalności.
www.pexels.com/Marek Piwnicki
Jaka ochrona powinna być zapewniona sygnalistom?
Sygnalista dokonujący zgłoszenia naruszenia prawa lub ujawniający ten fakt nie będzie mógł być niekorzystnie traktowany z tego powodu, w szczególności poprzez rozwiązanie stosunku zatrudnienia, utrudnianie dostępu do awansowania, szkoleń, obniżenie wynagrodzenia, czy degradację na niższe stanowisko. Nie będzie także mogła być taka osoba pociągnięta do odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz odszkodowawczej.
Rzeczona ochrona prawna powinna być udzielona sygnaliście i osobom faktycznie związanym z sygnalistą, jeżeli grożą im negatywne konsekwencje.
Co dokładnie oznacza to dla podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa?
Podstawowy obowiązek sprowadza się do opracowania i wdrożenia wewnętrznego kanału anonimowych zgłoszeń nieprawidłowości oraz opracowania związanej z nim dokumentacji. Ustawa określa jedynie minimalne wymogi, jakim kanał taki musi sprostać. Dotyczy to w szczególności terminów realizacji czynności związanych ze zgłoszeniem, czy zachowania poufności danych dokonującego zgłoszenia oraz osób, których zgłoszenie dotyczy.
Jednym z przykładów możliwych do wdrożenia kanałów zgłoszeń jest stworzenie specjalnego numeru telefonu, który obsługiwany będzie przez podmiot zewnętrzny celem zapobieżenia rozpoznaniu głosu zgłaszającego.
Procedura anonimowego zgłaszania powinna być dopasowana do specyfiki danej organizacji. Jej prawidłowe wdrożenie wymaga zatem współdziałania wszystkich funkcjonujących w danym przedsiębiorstwie działów oraz doradcy prawnego.
Autorzy:
Krzysztof Zieliński
Radca prawny
PARTNER ZARZĄDZAJĄCY
Tomasz Cyrek
aplikant radcowski
Przeczytaj inne artykuły
kontakt
ul. Polska 15, 60-595 Poznań
9:00-17:00 (pon-pt)
+48 61 27 87 595
office@zcplegal.pl
Zieliński Chęciński Partnerzy Kancelaria Radców Prawnych sp.p.
NIP: 7812006574
KRS: 0000830268
REGON: 385602019
Znajdź nas:
specjalizacje
Bieżące doradztwo prawne podmiotom gospodarczym
ZCP Legal&Tax © 2023 Wszystkie prawa zastrzeżone